احتیاط واجباحتیاط الزام‌آور را احتیاط واجب گویند. ۱ - تعریف احتیاط واجباحتیاط واجب، واجب بودن امری است که مطابق با احتیاط است با این فرق که فقیه در این مسأله فتوی نداده است و می‌توان به مجتهد دیگری که درباره این مسئله فتوی داده است مراجعه نمود. ۲ - اقسام احتیاط واجبمنظور از آن، احتیاطی است که عمل به آن واجب است و بر دو قسم می‌باشد: ۲.۱ - احتیاط در فتواآن در مواردی است که فقیه در مسأله‌ای به دلیل و حجّت قطعی معتبر دست نیافته و مبنای او در آن مسأله، رجوع به احتیاط است. ۲.۱.۱ - وظیفه مقلددر چنین مسائلی مقلد، نمی‌تواند آن عمل را ترک کند؛ بلکه می‌تواند به احتیاط واجب عمل کند یا دراین مسأله، به جای عمل به نظریه مرجع تقلید خود، به نظریه مجتهد دیگر که بعد از مرجع تقلیدش، اعلم از دیگران است عمل کند (یعنی رعایت اعلم فالاعلم) و چنانچه در آن مساله، مرجع دوم نیز قائل به احتیاط واجب باشد، مقلد باز می‌تواند به نظریه مرجع سومی که بعد از مرجع دوم، اعلم از دیگران است، مراجعه نماید. ۲.۲ - فتوا به احتیاطآن در مواردی است که استنباط فقیه از ادلّه، وجوب احتیاط است مانند مورد شبهۀ محصوره. ۲.۳ - تفاوت بین دو قسمتفاوت میان این دو، جواز رجوع به مجتهد دیگر در فرض نخست و عدم جواز آن در صورت دوم است. ۳ - نوع تعبیر از احتیاط واجب در کتب فقهیتعبیر به احتیاط در کتاب‌های فتوایی اگر پیش یا پس از فتوا نباشد، بیانگر احتیاط وجوبی است؛ همان‌گونه که منظور فقها از تعبیرهایی مانند: «فیه اشکال»، «فیه تأمّل»، «المشهور کذا» و «قیل کذا» در کتب فتوایی احتیاط وجوبی است. ۴ - منظور از «یجب الاحتیاط فی کذا»منظور از تعبیر «یجب الاحتیاط فی کذا» فتوا به وجوب احتیاط است، نه احتیاط در فتوا. ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۶. سایت اندیشه قم سایت حوزه |